Ranele · Θεατρικό, Μπρόντσκι

Θεατρικό, Ιωσήφ Μπόντσκι (μτφρ.-απόδοση: Ρανελέ)

 Στον Γιούρσκι

«Ποιος είναι που στέκει κάτω από της ακροπόλεως τα τείχη;»

«Δεν είναι σαν κι εμάς: ετούτος φοράει ένα κοστούμι ολόμαλλο στην τρίχα!»

«Μια γυρνάει ανφάς μια γυρνάει με πλάτη και βήχει.»

 

«Γιατί ήρθε εδώ; Επιπλέον ένα νομάτι!

«Από τι χτυπάει τις πύλες με άχτι;

«Δεν θα μας στέρξει.» «Και τανάπαλιν, κάνε κράτει».

 

«Ας παραδώσει το ξίφος του!» «Μαζί με το θηκάρι!»

«Εδώ δε θα βρει μήτε γυναίκα μήτε κεφαλάρι!»

«Δεν τον θέλουμε». Δε μας θέλει μήτε αυτός σαν είναι παλικάρι».

 

«Το κεφάλι ψαρό». «Μα φαίνεται μπουνταλάς».

«Ας μας πει ο ίδιος πώς βρέθηκε στα μέρη μας!»

«Μάλλον έχει σφάξει κάποιον ο φυγόδικος φονιάς».

 

«Το γράφει στο κούτελό του ανάμεσα στα άλλα!»

«Η μοίρα διαλέγει εμάς, όχι εμείς τη μοίρα, ρε κουφάλα».

«Αμέ! Θέλει να μπει στον παράδεισο στις πλάτες μας καβάλα!»

 

«Τι τσαμπουνάς εκεί! Είμαστε ο παράδεισος εμείς;»

«Και τι μ΄αυτό: εμένα μ΄αρέσει το δικό μου το αχούρι να χαρείς.»

 «Βρε, φύλακα! Μην του ανοίξει κανείς!»

 

«Φως φανάρι. Δεν είναι μήτε Πέρσης μήτε Ίων».

«Μήτε φαβορίτα μήτε γένι: τι γελοίον!»

«Τι σου φαίνεται να΄ναι;» «Σ΄αυτά δεν είμαι επαϊων».

 

«Μα άμα ένας ξένος τυλιγμένος μες στης στράτας κουρνιαχτό

δρασκελίσει το κατώφλι για να μπει μες στο δικό μας σπιτικό,

το έθιμο προστάζει να τον δεχτούμε μην τυχόν κι διώξουμε έναν θεό».

  

«Ή έναν προφήτη;» «Ή και κάνα ήρωα, εμείς οι παρίες».   

«Τριγύρω ο τόπος βρομάει από Θήβες και Τροίες».

«Τι να κάμνω  λοιπόν – να ανοίξω;» «Άνοιξέ του τις πύλες!»

 

«Μπες και πες, ποιο το δικό σου βαπτιστικό,

από πού η σκούφια σου και πώς εβρέθης εδώ;

Λέγε. Μη χρονοτριβείς λεπτό.»

 

«Φευ, εκείνος που ετάραξε τη δική σας ηρεμιά, 

Εκείνος, τον οποίο αγγίζετε με χέρια τραχιά,

Δεν γνωρίζει μήτε ποιος είναι μήτε ποια είναι η δική του γενιά.

 

Δεν γνωρίζω ποιος είμαι, πού είναι οι δικοί μου γονιοί.

Ακόμα και η αντωνυμία εγώ – είναι περιττή,

όπως για την ημέρα οι αριθμοί.

 

Πολύ συχνά μου φαίνεται πως είμαι ένα μηδενικό

κανείς, μια τρύπα στο νερό.

Ιδιαίτερα όταν με κοιτάζουν εκατό.

 

Μα και όταν είμαι μόνος με βαραίνει η ίδια ρουτίνα.

Ας μην σας μπερδεύει η δική μου καμπαρντίνα:

τώρα και ένας ταπεινός ντύνεται το ίδιο φίνα.

 

Δεν κρατώ στο χέρι μου σπαθί,

μα μια ομπρέλα, για να προφυλάξω την κεφαλή,

άμα έχει λιοπύρι ή ρίχνει βροχή.

 

Μη νομίζετε πως «εγώ»  για σας αποτελώ απειλή,

την βιογραφία μου αποκρύπτοντας με σπουδή.

Το «εγώ» - είναι μόλις μια αντωνυμία προσωπική,

 

στο περιθώριο της γραμματικής, όπως είπε ο ποιητής.

Και ευχαρίστως να σας έδειχνα εξαρχής,

ερχόμενός από πού ευρέθην εδώ. Αλλά εκεί πέρα της σκηνής

 

η αίθουσα τρομάζει με το βάθος και το σκοτάδι πυκνό

Μέσα μου αυτό δε συνάδει με το «γυρίζω στο σπιτικό».

Έχοντας κάποιο πράγμα για σκοπό,

 

συνήθως κινούμαι σε ευθεία γραμμή.

Πρέπει να παραδεχτώ προς δική μου ντροπή:

δεν ξέρω κατά που τραβά αυτή η ψυχή,

 

μα πιστεύω στο βασίλειο των σκιών.

Άλλοτε σκοντάφτων και άλλοτε γλιστρών,

προχωρώ σε αυτή τη στενωπό. Αλλιώς αδυνατώ

 

να ψηλαφίσω την πορεία. Στο κάτω κάτω μην σκέφτεσαι γι΄αυτά,

απαγόρευσέ το στον εαυτό σου, κράτα τον μέσα σου κλειστό ερμητικά-

είναι σαν να προχωράς προς την ίδια μεριά. Η πόλη σας εβρέθη στο διάβα απλά  

 

και έκρουσα την πύλη.» «Μα πρόκειται για έναν ασθενή!»

«Ιδρώνει!» «Και έχει όρεξη τριπλή!»

«Είναι φανερό, οι Πέρσες έχουν διατάξει την εισβολή…»

 

«Ή οι Ρωμαίοι». «Ναι και κείνος είναι δικός τους, της κατασκοπείας».

«Έτσι μπράβο, του παρέχεις τη θαλπωρή της φιλοξενίας

Και κείνος θα σου φέρει μια ολόκληρη λεγεώνα της λεηλασίας».

 

«Για την πόλη όπου ακόμα και αγάλματα έχουν στύση ζηλευτή,

είναι γελοίο να ισχυρίζεται κανείς ότι έχει στηθεί 

στο δρόμο ο οποίος προς τον Άδη οδηγεί!» 

 

«Θα του αποδείξουμε πως είναι λάθος!» «Απεναντίας

η πόλη μας είναι κράμα παραδόσεων και μεγαλοψυχίας!»

«Λίκνο πολλών ελευθεριών και δημοκρατίας!»

 

«Ας μάθει ότι έχει εξοκείλει, ο τυφλοπόντικας εδώ ελθών!»

«Και τι αν είναι κατάσκοπος και μας λέει ψέμα σωρηδόν;»

«Ας μάθει καλύτερα το μέρος όπου θα πεθάνει σύντομα λοιπόν.»

  

«Βρε, βλάκα, πώς σε λένε; Τες πα, φρουροί!

Βάλτε στην πύλη κάμποσους μαλάκες, καμιά εκατοστή,

για να μην βγει κανείς από την πόλη μας την οχυρή!»

 

«Που είναι ο ιστορικός μας;» «Κοιμάται, τα΄χει κοπανήσει απ΄το πρωί»

«Βρείτε τη σκήτη του την βρομερή.

Πείτε του: τον χρειαζόμαστε για ξεναγό για τούτον δω τον περιηγητή.

 

Και σβέλτα!» «Ήδη τον φέρνουν!» «Έλα, γέρο, δεύρο   

σε κείνον δείξε με νεύρο

πόσο τρανή είναι η πόλη μας!» «Γκλουκ. Αν τα κατάλληλα λόγια εύρω

 

Τα μάτια μου θολώνουν, παθαίνω σεντόνι.

Στέκομαι σάμπως στο δίχως Καρυάτιδες μπαλκόνι.

Οχ, θα ξεράσω, όλο αυτό με ανακατώνει.

 

Μοιάζεις περιηγητής; Μάλλον έχω μαντέψει σωστά.

Έχεις αλλόκοτα χαρακτηριστικά.

Στην πόλη μας όχι τα μάτια, μα τα στόματα είναι τα πιο σημαντικά.  

 

Πάμε. Να σου δείξω τι υπάρχει εδώ κοντά.

Γενικά η πόλη μας – σιγά τα ωά.

Αμάν, μου΄ρχεται να ξεράσω. Θέλω να κάτσω στα αυγά…

 

Κοίτα: ο αρχαίος μας ναός στα δεξιά.

Θέατρο για αρχαία δράματα – ζερβά.

Εδώ κρατάμε σκλάβους, φτυάρια, όλο σαβούρα παλιά.

 

Πίσω απ΄αυτήν τη θύρα κλασική βρίσκεται η δική μας η Βουλή.

Εδώ από τις στοές μαρμάρινες μας έπιασε το δέος και η ταραχή

που εντείνονταν απ’ το χρώμα το ουρανί.

 

Και να εδώ η δική μας αγορά

όπου επιδεικνύοντας την αγελαία συμπεριφορά

μουγκρίζουν «ναι» ή «όχι». Το «ναι» πάντως πιο συχνά.

  

Σε κάθε περίπτωση έχουμε ίδιο αρχηγό

που κυβερνά τον τόπο τούτο εδώ και καιρό.

Και αυτός από μάρμαρο με κεχριμπάρι στον οφθαλμό.

 

Τίποτα δεν έχει αλλάξει εδώ

από τότε που είχαμε κηρύξει τον αιώνα χρυσό

και η ιστορία  βρήκε κατάλυμα στον τόπο αυτό.

 

Ζει ο λαός,

τρέφοντας την ιστορία. Και άλλο προϊόν εκτός

απ΄την ιστορία, δεν παράγεται δω. Μας οδηγούν εμπρός

 

τρεις ιδέες. Η πρώτη: καλύτερα μια κεραμίδα πάνω απ΄την κεφαλή,

παρά η αστεγία. Η δεύτερη: το να βόσκεις μαζί

έχει χάρη. Η τρίτη: μετά από μας ας γίνει και η καταποντή.

 

Και να εδώ η δική μας αγορά… Ορίστε; Λες το΄χουμε δει πια.

Με σένα πρέπει να΄σαι σε επιφυλακή.

Λες πως σ΄αρέσει το γράμμα  «χ»;

 

Λοιπόν, είναι όμορφο γράμμα, δεν απορώ.

Μοιάζει με έναν τρανό αστακό

και υπνωτίζει  τον απλό λαό.

 

Και ευθεία – το αρχαίο μας Κολοσσαίο. Μα οι χριστιανοί

μαζί με λιοντάρια στο μουσείο έχουν παραδοθεί.

Θες να πάμε να δούμε τι κάνουν οι φίλοι και οι γνωστοί;

 

Αυτό είναι απέναντι. Όλα όσα έχουν εμφανιστεί

από τη ζούγκλα ή από την κεφαλή,

όπως τα λιοντάρια και οι χριστιανοί,

 

το μέλλον μας αποτελεί.

Και η θέση του είναι σε μουσείο,  επειδή

η ιστορία που έχει καταγραφεί

  

τίποτα και σε κανέναν δε χρωστά φυσικά.

Έτσι κι η γκόμενα αν και καταγοητευμένη απ΄τα φιλιά

ακόμα και να σου’ κάτσει – δεν είναι δική σου ολοκληρωτικά.

 

Πιάνεις, φίλε, πού έχεις βρεθεί;

Σ΄αυτή την τεφροδόχο φυλάσσονται οι λαοί.

Πιο κάτω – η βιβλιοθήκη, μα η φωτιά δεν την απειλεί.

 

Δύσκολα στον παγετώνα βάζεις φωτιά.

Πρόσφατα μπήκα εκεί κρυφά:

τα βιβλία υπάρχουν, μα ακόμα και να βάλεις τα δυνατά

 

δεν μπορείς να τ΄ανοίξεις, τα βιβλία που δεν αγγίζονται για αιώνες

μοιάζουν με μαρμάρινες κολώνες

και τα χέρια σου μουδιάζουν ως τους αγκώνες.

 

Βλέπεις εκείνον τον πύργο αψηλό;

Η κλίση του… Τι λες; Θες προς νερού σου; Μισό λεπτό.

Να σε κείνες τις κολώνες έχουν κρύψει τυλιγμένη σε ρολό

 

τη γεωγραφία. Τι λες δεν κρατιέσαι; Άντε να ξεκουμπωθείς.

Ναι κατευθείαν στο δρόμο. Τι πειράζει που είναι μέρα να χαρείς;

Ποιον υπηρετώ; Και αν χωρίς εμένα χαθείς;

 

Οχ-οχ-οχ, τι φαρδιά που είναι η ροή!

Σαν του μουνούχου! Ή σαν την υπουρίδα του γερή.

Και στην ουσία είναι και αυτό φυγή.

 

Μα εγώ δεν σε μαρτυρώ. Ας μορφάζουν τα σκυλιά,

μυρίζοντας τα ούρα σου. Κατούρα ανοιχτά.

Ρωτάς πού υπάρχει ρολόι, σε ποια γωνιά;

 

Για να παρατηρούμε την ώρα από απόσταση ικανή;

Γι΄αυτό δε διαθέτουμε πύργο μεγαλοπρεπή…

Τα ρολόγια, μεγάλε, είχαν εφευρεθεί

  

μετά την ιστορία. Ρίξε μια ματιά. Εκείνος ο στραβός

πύργος όπου βρίσκεται η φυλακή από δω είναι πιο ορατός.

Η ώρα και η κίνηση ημερών συνεπώς

 

προσδιορίζεται με τη γωνία δική

του και με την κλίση προς τη γη

αυτών που κάθονται ορθώς εκεί

 

και όχι με το εκκρεμές των κρεμαστών ρολογιών.

Ο χτύπος του ρολογιού είναι ίδιος με τον ήχος των δεσμών.

Το ημερολόγιό μας είναι το άθροισμα των ποινών.

 

Η απόφαση του Άρειου Πάγου έχει ως εξής:

πιο εύκολα θα τιμωρηθείς, παρά να αφεθείς

να βόσκεις σε λιβάδια της Περσεφόνης… Τι φασαρία να χαρείς!»

 

«Είμαστε εμείς, οι Αρεοπαγίτες των θνητών!

Τα ξέρουμε όλα! Ορίστε η αναφορά των σκυλιών:

Ο τύπος έχει σύφιλη. Να η ανάλυση των σωματικών του υγρών!

 

Στην απομόνωση να μπει!» «Εκεί καθιστούν τη σάρκα μας νεκρή

«Και όχι μονάχα την ακροποσθία». «Να πάψει να εκστομεί»

τη μαλακία!» «Κι εγώ λέω: την δική μας ιστορία μη

                    

μας τη χαλάς!» «Μάλιστα, τοιούτος είναι φαφλατάς

ικανός να την μαγαρίσει!» «Και τι αν είναι μπρατσαράς,]

το εργαλείο του…» «Να την χαλάσει; Μπα μη χολοσκάς.

 

Η ιστορία από μόνη της θα τον περιποιηθεί!» «Ιδού

η ετυμηγορία: λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του πουλιού,

στον πύργο αυθωρεί. Ισόβια. Ορίστε: η υπογραφή του χορού».

 

«Γιατί; Τι έκανα; Δεν είμαι ληστής,

Δεν λήστεψα κανέναν. Ω, Δία, την αδικία δεν θωρείς;

Δεν πήρα θαλασσοδάνεια να΄μαι πίσω απ΄τα σίδερα της φυλακής,

 

Μπορεί τα χόρτα σας να΄ναι συφιλιδικά και όχι τα δικά μου τα υγρά…»

«Μη φωνασκείς». «Μη μας τσαμπουνάς περί δικαίου και λοιπά!»

«Ε, φρουρά! Φέρτε κλειδιά, δεσμά!»

 

«Πρώτα όμως ας μάθουμε αν έχει χώρο στη στενή!»

Πώς να μην έχει!» «Ακόμα ένας πρέπει να χωρεί!»

«Η στενή είναι στην κυριολεξία στενή,

 

Μπορεί όμως να κάθεται όρθιος εκεί. «Ή να κάνει τον κουτσό!»

«Σαν της τάιγκας το πεύκο, σαν τον τσαλαπετεινό».

«Ναι το΄χουμε διαβάσει!» «Φέρ΄τονα από΄δω!»

 

«Άντε μπρος… Οι άνθρωποι γενικά είναι περιττώματα.

Ειδικά αν είναι μάζα. Τούτο είναι ένα απ΄τα σπουδαία της στενοθερμοδυναμικής αξιώματα.

Στον τρίφυλλο καθρέφτη κοιτάζοντας τα ελαττώματα,

 

αμφιβάλλεις ακόμα: αν και γυαλί, τα παραποιεί.

Όμως ξεκαθαρίζεις, όταν με το λαό βρεθείς μαζί:

όσο στο δάσος πιο βαθιά, τόσο πιο πολύ ο νους σου στο φαΐ.

 

Τι να σας πω λίγο πριν πέσει η αυλαία.

Ότι δυστυχώς, η πόλη μας – μη εξαιρετέα.

Όλες οι πόλεις – καρμπόν. Αν βάλουμε εσάς στο φως του προβολέα,

 

θα δείτε ότι τούτο ανήκει στο μέλλον. Και για σας ασφαλώς

εκείνο είναι τραγωδία και υπόθεση για δοχείο νυκτός

μια σκηνή όπου ο άνθρωπος έχει κολλήσει εντός

 

της ιστορίας. Ή σάμπως φέρνοντας κάνα λείψανο με σκαπάνη στο φως

το μελετούν ενδελεχώς.

Μα σε τούτην την τραγωδία πεθαίνει δυστυχώς ο χορός,

 

και όχι μονάχα ο πρωταγωνιστής, στην τραγωδία

εκείνος σε δεύτερη μοίρα υποχωρεί από βλακεία

όχι η μέλισσα, μα το σμήνος έχει σημασία!

 

Όχι το στάχυ, μα η θημωνιά!

Το δέντρο ολόκληρο και όχι η φυλλωσιά.

Όχι ο ήλιος, άμα είναι έτσι, μα η ανατολή, παιδιά,

 

και τα λοιπά και τα λοιπά. Η τραγωδία είναι ένας φόρος τιμής απλά

του παρόντος στο παρελθόν. Όταν τείνουν το δάχτυλό τους μπροστά

τα θρονιασμένα στην αίθουσα καθίκια παρακολουθώντας σκατά 

 

επί της σκηνής. Είναι σχεδόν τοπίο της εποχής!

Και τα πράγματα φτάνουνε ως την επευφημία.

Και λαμβάνοντας υπόψη τη δική μας προϋπηρεσία,

 

αυτό είναι φυσικό. Όπως και κείνο που κάποιος τυπάς

από τους δικούς σας, σκαρφάλωσε  καταρχάς,

απ΄την πλατεία επάνω στη σκηνή, όπου με μιάς

 

μπήκε στην ιστορία. Με άλλα λόγια μπήκε στο πνεύμα του ρόλου.

Μα εκείνος είναι μονάδα. Είναι μηδέν, δεν είναι μέρος του όλου

Και ο πόνος της μονάδας για μας δεν είναι πόνος καθόλου

 

της μάζας. Και αυτό και μόνο, παιδιά,

θα βοηθήσει να σβήσουμε της τραγωδίας το στίγμα οριστικά

από τη δική μας πόλη. Γενικά όλοι εμείς είμαστε σκατά,

 

ειδικά εσείς. Επειδή το θέατρο είναι τέμενος δηλούν

της τέχνης. Παρόλα αυτά όσο τα δράματα διαρκούν

Οι δικοί μας σε σας δεν αυτομολούν,

 

Οι δικοί σας – κάθε τόσο, παρεμβαίνοντας στης υπόθεσης τη ροή.

Ο Απόλλων πολλάκις μ΄αυτό έχει ενοχληθεί

Στην ουσία η φυλακή

  

είναι απάντηση στη δίψα του μέλλοντος στην ιστορία

να παρεισφρήσει με κολακεία,

ενδυόμενο μια των ιδεών κουρέλια, μια το μανδύα,

 

μια το μολύβι, μια του Ευαγγελίου τις παραβολές

Μα η ιστορία είναι μονόλιθος δίχως ήλων οπές!

Δε θα περάσει κανείς! Όπως αυτός ο χλεχλές!

 

Και για να τον σώσετε, θα χρειαστεί

να σκαρφαλώσετε επάνω στη σκηνή

και να τινάξετε την ιστορία στον αέρα.  

 

Φρουρά! Κλείστε την πύλη, τραβήξτε την αυλαία».

 

1994-1995